مقدمه
بوی نامطبوع دهان که در اصطلاح پزشکی به آن هالیتوزیس (halitosis) گفته میشود، هم برای فرد و هم برای اطرافیان پدیده‌ای ناخوشایند بوده و تبعات اجتماعی را نیز برای فرد به همراه می‌آورد. افرادی که بوی نامطبوع دهان دارند غالبا از صحبت کردن در جمع پرهیز کرده و ترجیح به سکوت دارند. یکی از عوارض جدی این امر کاهش اعتماد به نفس فرد است. اما بوی نامطبوع دهان امری کاملا قابل کنترل و درمان است. در ادامه این مقاله ابتدا به بیان علت‌های ایجاد بوی بد دهان و سپس روش‌های مقابله و درمان و خوشبوکردن دهان پرداخته شده‌است.
بوی دهان (هالیتوزیس) چیست؟
هالیتوزیس یک اصطلاح پزشکی و معادلی برای بوی بد دهان است. هر فردی بارها پس از خوردن غذاهایی با بوی قوی مانند سیر و پیاز با این مشکل مواجه شده است. اما زمانی که بوی نامناسب دهان پس از مدت کوتاهی از بین نرفت میتواند نشان دهنده یک مشکل در بهداشت دهان و دندان باشد. در واقع هالیتوز یک پیام هشدار دهنده از طرف بدن است. این امر میتواند نشانه شرایط مختلفی در بدن فرد باشد.
روش های اندازه گیری بوی دهان
علامت اصلی هالیتوز، بوی بدی است که هنگام نفس کشیدن از دهان فرد خارج می شود. این بو به راحتی از بین نمی‌رود و ممکن است آن‌قدر قوی باشد که دیگران نیز متوجه آن شوند. اگر هالیتوزیس برای خود فرد قابل تشخیص نباشد، روش های مختلفی برای اندازه‌گیری بوی دهان و شدت آن وجود دارد. از جمله:
1.هالیمتر
این وسیله برای اندازه گیری ترکیبات گوگردی موجود در دهان به کار می رود و قادر است سطح پایین گوگرد را تشخیص دهد.
2.کروماتوگرافی گاز
توسط این روش سه ترکیب گوگرد فرار اندازه گیری می شود که عبارتند از: سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید
3.آزمون BANA
بوسیله این آزمایش میزان آنزیم خاص تولید شده توسط باکتری های ایجاد کننده بوی بد دهان اندازه گیری می شود.
4.آزمایش بتا-گالاکتوزیداز
سطح آنزیم بتا-گالاکتوزیداز با بوی نامطبوع دهان ارتباط دارد و میتواند یکی از علل بوی بد دهان باشد. اگر کسی تصور کند که بوی دهان او نامطبوع است، ولی نفس او به صورت عینی مشکلی نداشته باشد، دچار“هالیتوزیس کاذب” است. هالیتوفوبیا (Halitophobia) یا ترس از بوی بد دهان، علی رغم اطمینان پزشک، ممکن است همچنان ادامه یابد. در این صورت صحبت با یک درمانگر یا روانپزشک متخصص در این زمینه می تواند موثر باشد.
عوامل ایجاد بوی بد دهان
عوامل متعددی در ایجاد بوی نامطبوع دهان و دندان اثرگذار است. برخی از این عوامل به وسیله خود فرد ایجاد شده و با رعایت نکات بهداشتی قابل درمان است. ولی برخی دیگر در اختیار فرد نیست و باید توسط پزشک تشخیص و درمان گردد. در ادامه مواردی که باعث ایجاد بوی نامطبوع دهان می‌گردد بیان شده‌است.
1. غذاهایی که باعث بوی بد دهان می‌شوند
پس از جویدن غذا، ذرات ریز باقی‌مانده باعث ایجاد بوی نامطبوع دهان شده و علارغم شستن دهان و دندان توسط فرد مدتی نیز باقی می‌ماند. برخی از ترکیبات موادغذایی پس از هضم به ریه می‌رسد و در اثر بازدم با دی اکسید کربن از بین میروند. این ترکیبات بوی بدی دارند و بدن با از بین بردن آنها به طور طبیعی، سبب ازبین رفتن بوی بد آنها میشود. ازجمله شایع‌ترین این مواد میتوان به کلم بروکلی، پیاز، کلم، سیر، تربچه، ماهی، قهوه و .. اشاره کرد.
2. مشکلات دهان و دندان
تجمع باقیمانده‌های غذا بین دندان‌ها و عدم شستشو و تمیز کردن آنها، سبب ایجاد محیطی مناسب برای رشد و تولید مثل باکتری‌ها داخل دهان میشود. زیرا باکتری‌های داخل دهان از بقایای موادغذایی تغذیه می‌کند. این امر باعث تولید واکنش های شیمیایی و به دنبال آن ترکیبات گوگردی و ایجاد بوی بد دهان می‌شوند.
3. مشکلات زبان
ماهیت زبان به گونه‌ای است که آن را در برابر حمل برخی از انواع باکتری‌ها، که از ذرات ریز مواد غذایی روی زبان تغذیه می‌کنند، آسیب پذیر کرده و لذا یکی از عوامل موثر در ایجاد بوی دهان شناخته‌می‌شود.
4. بزاق خشک
بزاق خشک حرکت ذرات غذا به داخل دهان را دشوار و کند می‌کند، لذا غذا و مواد غذایی به راحتی به سیستم گوارشی نمی‌لغزد. این امر احتمال تجمع ذرات غذا در داخل دهان را افزایش داده و باعث ایجاد بوی نامطبوع می‌گردد.
5. مشکلات دهان، بینی و گلو
برخی نقص‌های مادرزادی در سقف دهان منجر به ایجاد بوی بد میشود. عبور برخی از قطرات چرک از سینوزیت به پشت حفره دهان، باعث میشود بوی چرک از نفس عبور کرده و قابل حس گردد.
6. عفونت تنفسی
برخی ازعفونت های تنفسی هنگام نفس کشیدن و صحبت باعث بوی بد دهان می‌گردد.
7. برخی بیماری‌های ارگانیک
عفونت با برخی از بیماری‌های ارگانیک منجر به عدم تعادل ترکیبات شیمیایی در خون شده و برخی از واکنش های حیاتی را در داخل سلول‌ها متوقف می‌کند. این امر باعث تجمع ترکیبات ناخواسته داخل بدن میشود. لذا بدن سعی می‌کند از شر این ترکیبات خلاص شود. یکی از مهمترین راه های خلاص شدن از این ترکیبات انتقال آنها به داخل ریه از خون به آلوئول ها است، جایی که آنها حین بازدم با دی اکسید کربن از بدن خارج شده و منجر به ایجاد بوی بد می‌گردد.
8. استفاده از انواع خاصی از داروها
عارضه جانبی استفاده از برخی از داروها باعث ایجاد بوی بد دهان میشود. نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از: تریامترن و پارالدئید. این امر با حل شدن در بدن و آزاد سازی مواد شیمیایی منتشر شده از طریق نفس یا ایجاد کمبود آب بدن به عنوان یک اثر جانبی، که به نوبه خود باعث بوی بد دهان میشود، انجام میشود.
9. نوشیدن الکل
مصرف الکل با کاهش تولید بزاق همراه است. این امر منجر به کاهش میزان پاکسازی طبیعی دهان و افزایش رشد باکتری‌ها می‌گردد.
10. استعمال دخانیات
مصرف سیگار و سایر محصولات حاوی تنباکو باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شوند. از طرف دیگر مصرف این دسته از محصولات منجر به بروز برخی مشکلات سلامتی مانند بیماری: پریودنتال، تحریک لثه، از دست دادن توانایی چشایی و سرطان دهانو .. نیز می‌گردند.
11. ارتودنسی و پروتزهای متحرک
افرادی که دارای ارتودنسی هستند، بقایای غذا به راحتی در اطراف سیم ها جمع میشود و اگر خوب تمیز نشوند، محل پرورش باکتری ها شده و به دنبال آن بوی بد دهان رخ میدهد. همچنین دندان های مصنوعی بزرگ و نامناسب برای فرد منجر به ظهور عفونت و زخم در دهان شده و به نوبه خود بوی نامطبوعی را به دهان میدهد.
12. روکش نامناسب دندان
استفاده از روکش های نامناسب، باعث عفونت دندان و لثه و در تنیجه بوی بد دهان میشود
13. دندان مصنوعی
مواد غذایی بین لثه و دندان مصنوعی میتواند علت بوی نامطبوع دهان باشد.
14. دوران بارداری
تغییرات هورمونی از اصلی ترین دلایل در طول حاملگی است. تغییرات در تولید پروژسترون و استروژن در بدن باعث بوجود آمدن پلاک در دندان شما می شود. گوگرد تولید شده توسط پلاک دندان باعث بوی نامطبوع دهان میشود.
15. سنگ لوزه
گاهی ممکن است بوی نامطبوع دهان بعلت عفونت لوزه و وجود سنگ لوزه پدید آمده باشد. این موارد معمولا با انجام یکسری دستورالعمل ها از بین میروند. گاهی اوقات هم ممکن است نیاز به جراحی لوزه باشد.
- وجود زخم یا عفونت در دهان
- برونشکتازی (گشاد شدگی مزمن راه های هوایی)
- در بین چرخه قاعدگی
- روزه‌داری
- انسداد روده
- اضطراب و استرس و..
بهترین راه برای خوشبو کردن دهان
بوی نامطبوع دهان هم برای فرد و هم برای اطرافیان پدیده ای ناخوشایند بوده و تبعات اجتماعی را نیز برای فرد به همراه می آورد. افرادی که بوی نامطبوع دهان دارند غلبا از صحبت کردن در جمع پرهیز کرده و ترجیح به سکوت دارند. یکی از عوارض جدی این امر کاهش اعتماد به نفس فرد است. اما بوی نامطبوع دهان امری کاملا قابل کنترل و درمان است. روش های مختلفی برای خوشبوکردن دهان وجود دارد. در ادامه برخی از روش های خوشبوکردن دهان و تنفس بیان‌شده‌است.
1. داشتن رژیم غذایی و تغذیه سالم
2. خرابی دندان‌ها و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
3. استفاده منظم از مسواک و نخ دندان
4. مصرف دهان شویه
5. سیگار نکشیدن
6. عدم استفاده از مشروبات الکلی
7. نوشیدن آب فراوان
8. مصرف میوه و سبزیجات تازه مانند برگ نعناع، میخک، هل، اکالیپتوس و..
9. جویدن آدامس به خصوص آدامس های بدون قند
10. هر سه ماه یکبار مسواک خود را عوض کنید
11. مراجعه منظم به دندان پزشک
12. تمیز کردن زبان (زبان، به خصوص پشت – حاوی مقادیر زیادی باکتری های ایجاد کننده بو است)
13. همیشه هیدراته بمانید
11. استفاده از محصولات خوشبوکننده دهان
استفاده از محصولات خوشبو کننده دهان درعین حال که سریع ترین و آسان ترین راه هستند، نمیتوان گفت بهترین راه هم هستند. این محصولات به شکل های مختلف اسپری، قرص، آبنبات، آدامس و.. در طعم های مختلف توزیع می‌شوند.
انواع خوشبوکننده دهان
راه های متعددی برای رفع تنفس بدبو و خوشبوکردن دهان وجود دارد. مصرف خوشبوکننده های دهان، راحت‌ترین، سریع‌ترین و در دسترس ترین راه برای از بین بردن بوی بد دهان است. خوشبوکننده های دهان میتواند در شکل های مختلف آبنباتی، قرصی و اسپری مورد استفاده قرار گیرد.
آبنبات های خوشبوکننده دهان:
آبنبات خوشبوکننده دهان در انواع طعم و رنگ های مختلف به بازار عرضه میشود. این آبنبات ها پس از چند دقیقه در دهان آب شده و طعم و رایحه خوبی در دهان به جا می‌گذارند. استفاده از این محصولات برای افرادی که منع مصرف خوراکی های قندی ندارند، مناسب است.
قرص خوشبوکننده دهان:
برخلاف نوع آبنباتی دارای قابلیت جویدن است.
اسپری خوشبوکننده دهان:
اسپری ها نیز درمیان انواع خوشبوکننده ها راحت ترین طریقه مصرف را دارد.
مضرات استفاده از خوشبوکننده دهان
علارغم اینکه اثرگذاری خوشبو کننده‌های دهان خیلی سریع است، اما خالی از ضرر هم نیست. به طور کلی برای این دسته از محصولات سه ضرر بزرگ میتوان در نظر گرفت:
-
مدت اثرگذاری کوتاه مدت
خوشبوکردن دهان با کمک محصولات خوشبوکننده در زمان خیلی سریع و راحت رخ میدهد. اما اثرگذاری آنها به همان اندازه کوتاه مدت است. این محصولات فقط ۱-۴ ساعت دهان را مطبوع می‌کنند و درمان قطعی برای حل مشکل نیستند.
-
خشک کردن دهان
اکثر محصولات خوشبو کننده دهان حاوی درصدی الکل هستند. از این رو استفاده زیاد از آنها سبب خشک شدن دهان میشود. اگر محیط داخل داخل دهان رطوبت خود را از دست دهد و خشک گردد، باکتری‌های تولید کننده بوی بد نیز در این شرایط فعال شده و این امر سبب افزایش مشکلات قبلی می‌گردد.
-
تسریع رشد باکتری های مضر
وقتی ذرات غذا در دهان و بین دندان ها باقی بماند شرایط برای رشد باکتری های داخل دهان بیشتر می شود. در اثر فعالیت این باکتری‌ها بوی آزار دهنده‌ای ایجاد میشود. اگر برای حل این مساله از خوشبو کننده‌های حاوی قند استفاده کنید غذای لازم برای فعالیت این باکتری ها را فراهم کرده‌اید. لذا بهتر است از خوشبوکننده یا آدامس های بدون قند استفاده کنید.
طریقه استفاده از اسپری خوشبو کننده دهان
همانطور که پیش تر اشاره شد، عوامل متعددی در بروز مساله بوی بد دهان تاثیرگذار است. برای مثال ابتلا به بیماری‌های گوارشی، استعمال دخانیات، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه نامناسب، خوردن برخی مواد غذایی مانند غذاهای تند، پیاز، سیر، ماهی، قارچ، سبزیجات و… باعث ایجاد بوی بد دهان می شود. استفاده از محصولات خوشبو کننده دهان و دندان به عنوان بخشی از بهداشت دهان و دندان مفید بوده و باعث حفظ تمیزی و تازگی دهان، به خصوص در موقعیت های اضطراری خواهد شد.
روش استفاده از اسپری خوشبو کننده دهان بسیار راحت و به شرح زیر است:
- اسپری را به فاصله نزدیک داخل دهان اسپری کنید.
- حداقل 30 دقیقه بعد از استفاده، از خوردن و آشامیدن امتناع کنید. این امر به دلیل تاثیرگذاری بیشتر اسپری ضروری است.
نکته: اگرمبتلا به بیماری های ریوی و مشکلات لثه هستید، قبل از خرید اسپری با پزشک خود مشورت کنید.
بهترین انواع خوشبو کننده های دهان
امروزه به دلیل شایع بودن مشکل بوی نامطبوع دهان برند های مختلفی به تولید این محصول پرداخته‌اند. در ادامه این مطلب به بیان چند برند تولیدکننده خوشبوکننده‌های دهان پرداخته‌ایم.
Elder
الدر(Elder) تنها برند گرانولی در میان خوشبوکننده‌های دهان ایران است. دلیل استفاده از این تکنولوژی این است که ترکیب گرانول و پودر میوه در کنار هم باعث آزاد شدن طعم همزمان دو میوه در دهان شده و سبب ایجاد حس متفاوتی در فرد مصرف کننده می‌گردد.
Frostie
فروستی یکی دیگر از برندهای ضدعفونی کننده و خوشبو کننده دهان است. خوشبو کننده دهان فروستی حاوی زایلاتول است. زایلیتول یک شیرین کننده طبیعی است که مانع از پوسیدگی دندان می‌گردد. محصولات حاوی زایلیتول برای بیماران دیابتی و کودکان تحت نظارت بزرگسالان نیز مناسب است.
Sim sim
قرص خوشبو کننده دهان سیم سیم با طعم و عطر میوه ای ماندگار در دهان، مجاری تنفسی را خوشبو کرده و به جهت داشتن ترکیبات موثره منتول و ویتامین C در رفع عوارض ناشی از سرماخوردگی مانند گرفتگی بینی و مجاری تنفسی، التهاب گلو و.. کمک قابل توجهی می نماید.
Rebaudian
قرص خوشبوکننده دهان ربودیان محصولی باکیفیت و خوش‌طعم است که در رایحه های مختلف تولید شده و میتواند سبب از بین رفتن بوی بددهان گردد.
برندهای دیگر خوشبوکننده دهان مانند Compass، Notsore و… نیز جزو برندهای برتر و محبوب خوشبوکننده های دهان در میان مصرف کنندگان این محصول هستند.
نتیجه گیری
زمانی که فرد با بوی بد دهان و دندان روبرو شد قبل از هر چیز باید بهداشت فردی خود را رعایت کند و به طور مرتب از مسواک، دهانشویه و نخ دندان استفاده کند. اما اگر این مشکل برطرف نشد حتما باید به دندانپزشک مراجعه شود و علت بوی بد دهان با وجود مسواک زدن را سوال کرد. چراکه بوی دهان میتواند نشان از وجود یک بیماری در بدن باشد.لذا در صورتی که این مساله طولانی شد حتما باید پیگیری و درمان شود.
مقالات مرتبط
- محصولات غذایی سالم کدامند؟
- سبک زندگی سالم
- راه کارهای خوشبو کردن دهان
- معرفی آدامس طبیعی بدون قند بَن
- آدامس بدون قند چیست؟
- فواید آدامس بدون قند
منابع
